Drukuj

Narodziny Solidarnoci 1980

 

17 września 1980 r. powstaje NSZZ „Solidarność” w kształcie takim, jaki znamy do dzisiaj, tj. jednego, ogólnopolskiego niezaleĹźnego i samorządnego związku zawodowego. Tego dnia w siedzibie gdańskiego MKZ w klubie „Ster” („mateczniku” stoczniowego ZSMP – sic!) w Gdańsku Wrzeszczu przy Al. Grunwaldzkiej zbierają się przedstawiciele niezaleĹźnego ruchu związkowego z całego kraju. Delegaci Międzyzakładowych Komitetów ZałoĹźycielskich i Międzyzakładowych Komisji Robotniczych podejmują najwaĹźniejszą decyzję – „Solidarność” będzie działała w całej Polsce. Przedstawiciele ponad 30 międzyzakładowych i zakładowych komitetów z całej Polski podjęli decyzję o ujednoliceniu statutów oraz wspólnym zarejestrowaniu jednego ogólnokrajowego związku. Koncepcję ogólnokrajowego związku przedstawiają Karol Modzelewski i mec. Jan Olszewski. 

JuĹź 1 września Międzyzakładowy Komitet Strajkowy przekształcił się w Międzyzakładowy Komitet ZałoĹźycielski (MKZ) nowych związków zawodowych, który wprowadził się do tymczasowej siedziby przy ul. Marchlewskiego 13 w Gdańsku Wrzeszczu. Wieczorem rozpoczęło się pierwsze po strajku spotkanie Prezydium MKZ i członków Komisji Ekspertów z delegatami załóg. Na ekspertów MKZ w Gdańsku powołani zostali Jacek Kuroń, prof. Edward Lipiński i dr Lech Kaczyński. 13 września Prezydium MKZ w Gdańsku przyjęło projekt statutu.

17 września w klubie „Ster” wzięli udział delegaci regionalnych komitetów załoĹźycielskich z Katowic, Krakowa, Warszawy, Bydgoszczy, Wałbrzycha, Krosna, Elbląga, Łodzi, Prudnika, Jastrzębia Zdroju, Stalowej Woli, Wrocławia, Andrychowa, Lublina, Bytomia, Opola, Siemianowic, Torunia, Tych, Płocka, Kołobrzegu, Poznania, Słupska, Gorzowa Wielkopolskiego, Rzeszowa, Ĺťywca, KoĹşla, Opola, Szczecina oraz przedstawiciele Komitetu ZałoĹźycielskiego NSZZ Pracowników Nauki, Techniki i Oświaty. Program spotkania przewidywał dyskusję nad bieżącym planem działania, powołanie NSZZ w całym kraju, statut oraz powołanie Komisji Koordynacyjnej MKZ-tów. Celem była realizacja porozumień z rządem, projekt ustawy o związkach zawodowych, realizacja ustawy o samorządzie robotniczym, ustawy o przedsiębiorstwie, cenzurze, metodyka zawierania układów zbiorowych, koordynacja bieżącej działalności MKZ-tów i taktyka.

Obrady zakończyły się przyjęciem załoĹźenia, na wniosek radcy prawnego MKZ NSZZ Mazowsza mec. Jana Olszewskiego, Ĺźe MKZ w Gdańsku przygotuje projekt statutu całego NSZZ, na podstawie którego wszystkie MKZ zarejestrują się jako jeden związek. Projekt  uzasadniał delegat z Wrocławia Karol Modzelewski, wówczas dr nauk humanistycznych, zwolennik teorii syndykalistycznych, proponując, by nową organizację nazwać: NiezaleĹźny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”. Na wniosek Modzelewskiego zdecydowano o utworzeniu jednolitego NiezaleĹźnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”, a nie federacji związków.

Po spotkaniu gdański MKZ wydał komunikat, który głosi iĹź „W chwili obecnej do NSZZ wstąpiło ponad 3 miliony ludzi w około 3500 zakładach. W słabszych lub mniej licznych ośrodkach powstawaniu nowych związków towarzyszy strach przed szykanami i represjami. Niektóre poczynania władz, jak przesłuchiwanie i zatrzymywanie przez SB i MO delegatów robotniczych czy otoczenie ich nadzorem milicyjnym, stanowi Ĺşródło nowych napięć. RównieĹź dyrekcje wielu przedsiębiorstw tworzą ustawiczne przeszkody w pracy NiezaleĹźnych Samorządnych Związków Zawodowych.”

Powołana została Krajowa Komisja Porozumiewawcza, mająca pełnić funkcje koordynujące oraz Komitet ZałoĹźycielski NSZZ „Solidarność”, którego przewodniczącym został Lech Wałęsa. Do KKP zostali delegowani m.in. Andrzej Gwiazda (został wiceprzewodniczącym), Jan Rulewski, Ryszard Kalinowski, Kazimierz Świtoń, Andrzej Słowik. Tworzyli ją po jednym przedstawicielu z kaĹźdego komitetu załoĹźycielskiego. KKP miała charakter otwarty, przyjmowano do niej przedstawicieli międzyzakładowych (regionalnych) struktur, zgłaszających akces do Związku. Delegaci zgodzili się, aby siedziba Związku mieściła się Gdańsku.

Do drugiego spotkania przedstawicieli MKZ-ów dochodzi 22 września, na którym zebrani przyjmują przygotowany przez gdański MKZ projekt Statutu. 24 września delegacja NSZZ „Solidarność” składa w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie wniosek o rejestrację Związku. NSZZ „Solidarność” został zarejestrowany 10 listopada 1980 roku.

Tekst: ASG, www.solidarnosc.gda.pl